สถานที่น่าสนใจ ในเขตอำเภอเกาะสมุย

          เกาะสมุย ตั้งอยู่ในบริเวณอ่าวไทย เป็นอำเภอหนึ่ง อยู่ในเขตจังหวัด สุราษฎร์ธานี ห่างจากสุราษฎร์ธานี ไปทางทิศตะวันออก ประมาณ 84 กิโลเมตร มีเนื้อที่ 247 ตารางกิโลเมตร กว้าง 21 กิโลเมตร ยาว 25 กิโลเมตร ถนนโดยรอบเกาะ (ถนนสายทวีราษฎร์ภักดี) ยาว 50 กิโลเมตร พื้นที่ 1 ใน 3 เป็นที่ราบ ล้อมส่วนที่เป็นภูเขาตรงกลางเกาะ ลักษณะภูมิอากาศ เป็นแบบมรสุมเขตร้อน มี 3 ฤดู คือ ฤดูฝน เริ่มตั้งแต่เดือนพฤษภาคม-ตุลาคม ฤดูหนาว เริ่มเดือน พฤศจิกายน - มกราคม เป็นช่วงที่มีลมมรสุม และฤดูร้อนตั้งแต่เดือนกุมภาพันธ์-เมษายน ซึ่งคลื่นลมสงบ คำว่า “สมุย” เป็นคำมาจากภาษาใดไม่ปรากฏแน่ชัด มีข้อสันนิษฐานต่างๆ นานา บ้างก็ว่ามาจากภาษาจีนไหหลำ “เช่าบ่วย” แปลว่า “ด่านแรก” หรือ “ประตูแรก” ซึ่งชาวจีนที่มาติดต่อค้าขายกับประเทศไทย ในสมัยก่อน มาแวะพัก จอดเรือ ใช้เรียกเกาะสมุย แล้วออกเสียงเพี้ยน มาเป็น “สมุย” บ้างก็ว่ามาจากภาษาทมิฬ “สมอย” แปลว่าคลื่นลม บ้างก็ว่า มาจากชื่อต้นไม้ ที่มีอยู่ทั่วไป ในภาคใต้ คือ “ต้นหมุย” บ้างก็ว่า “สมุย” เป็นคำมลายู ซึ่งพวกแขกมลายู ที่ติดต่อค้าขาย กับประเทศไทย ใช้เรียกเกาะสมุย

สถานที่ท่องเที่ยวบนเกาะสมุย

      -ชายหาด เกาะสมุยมีชายหาดที่สวยงามอยู่หลายแห่งรอบเกาะ ส่วนชายหาดที่นักท่องเที่ยวนิยมไปพักผ่อนกันมาก คือ หาดเฉวง และหาดละไม นอกจากนี้มีชายหาดที่อ่าวบางรัก บ้านบ่อผุด หาดหน้าทอน หาดท้องยาง หาดท้องตะเคียน และหาดเชิงมน เป็นต้น
       -น้ำตก มีน้ำตกหินลาดและน้ำตกหน้าเหมือง (วนอุทยานน้ำตกหน้าเหมือง) ห่างจากท่าเรือหน้าทอน 3 กิโลเมตร และ 14 กิโลเมตร ตามลำดับ เป็นแหล่งท่องเที่ยวธรรมชาติที่นิยมกันมาก ในฤดูฝนมีน้ำมาก การประปา สุขาภิบาล อาศัยน้ำ จากน้ำตกหินลาด ทำน้ำประปา สำหรับแจกจ่าย ให้ประชาชน ในตลาดหน้าทอน และบริเวณใกล้เคียง บริโภค
       -พระพุทธรูปใหญ่ มีพระพุทธรูปปางมารวิชัย ชื่อ “พระพุทธโคดม” ขนาดหน้าตักกว้าง 5 วา 9 นิ้ว บริเวณเกาะฟาน เป็นที่ตั้งสำนักวิปัสสนากรรมฐานสำหรับให้ผู้สนใจปฏิบัติธรรมพักอาศัยได้
       -พระธาตุหินงู พระบรมสารีริกธาตุเกาะสมุย หรือชาวเกาะสมุยเรียกว่าพระธาตุหินงู หรือพระธาตุศิลางู อยู่ห่างจากที่ว่าการอำเภอเกาะสมุย 17 กิโลเมตร ซึ่งตามประวัติสร้างโดยชาวบ้านตำบลมะเร็ด ชื่อนายศรีทอง และได้มีพิธีบรรจุพระบรมสารีริกธาตุ เมื่อวันที่ 12 มิถุนายน พ.ศ. 2498 โดยเจ้าคุณพระอรรถทัศสิสุทธิพงศ์แห่งวัดชีโทน อำเภอผักไห่ จังหวัดพระนครศรีอยุธยาเป็นผู้มอบให้ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวและพระนางเจ้าพระบรมราชินีนาถเสด็จมาทรงนมัสการ เมื่อวันที่ 24 เมษายน พ.ศ. 2505 ชาวเกาะสมุยจึงถือเป็นประเพณีมีงานนมัสการสืบมา
      -เจดีย์แหลมสอ เป็นเจดีย์ที่สร้างขึ้นโดยหลวงพ่อแดง พระภิกษุที่เป็นที่เคารพนับถืออย่างยิ่งของชาวเกาะสมุย มรณภาพเพราะเรืออับปาง เมื่อ พ.ศ. 2519 องค์พระเจดีย์ประดับด้วยกระเบื้องสีทองทั้งองค์ ภายในบรรจุพระบรมสารีริกธาตุ อยู่ริมทะเลเขตติดต่อระหว่างตำบลตลิ่งงาม-หน้าเมือง
      -พระพุทธบาทเขาเล่ เป็นพระพุทธบาท 5 รอย สร้างขึ้นเมื่อใดไม่ปรากฏ ตั้งอยู่ที่เขาเล่ เขตตำบลมะเร็ด ห่างจากที่ว่าการอำเภอเกาะสมุย 15 กิโลเมตร
       -หินตา หินยาย เป็นโขดหินรูปร่างประหลาด อยู่บริเวณอ่าวละไม ตำบลมะเร็ด มีนิทานท้องถิ่นเล่ากันต่อๆ มาว่า นานมาแล้ว มีตายายคู่หนึ่งชื่อ ตาเครง-ยายเรียม เป็นชาวปากพนัง จังหวัดนครศรีธรรมราช เดินทางโดยเรือใบเพื่อจะไปสู่ขอลูกสาวของตาม่องล่าย จังหวัดประจวบคีรีขันธ์ ให้กับลูกชาย ครั้นเรือแล่นมาถึงบริเวณแหลมละไม เกิดพายุใหญ่ทำให้เรือล่ม ทั้งตาและยายเสียชีวิต คลื่นซัดขึ้นเกยหาดกลายเป็นหินที่เห็นในปัจจุบันนี้
      -สวนผีเสื้อสมุย ตั้งอยู่บนเนินเขาติดทะเลทางทิศใต้ของเกาะสมุย บริเวณแหลมนาเทียน ห่างจากหมู่บ้านชาวประมงบ้านหัวถนน 3 กิโลเมตร มีเนื้อที่ 20 ไร่ ปลูกไม้ดอก ไม้ประดับนานาชนิด เพื่อเป็นแหล่งอาหารของผีเสื้อ ซึ่งมีอยู่เป็นจำนวนมาก นอกจากนี้ยังมีบริเวณที่จัดเป็นสวนผึ้ง สวนหิน จุดชมวิว พิพิธภัณฑ์ ร้านอาหารพื้นเมือง รวมทั้งมีที่พักไว้บริการด้วย สวนผีเสื้อสมุยเปิดให้เข้าชมทุกวัน ตั้งแต่เวลา 09.00-17.00 น. อัตราค่าเข้าชมคนละ 50 บาท รายละเอียดเพิ่มเติมติดต่อ โทร. (077) 424020-22
       -สนามชนควาย อยู่ห่างจากหน้าทอนประมาณ 4 กิโลเมตร การชนควายนี้เป็นกีฬาที่จัดขึ้นเป็นครั้งคราวบนเกาะสมุย คล้ายกับกีฬาชนวัวของจังหวัดสงขลา โดยจะจัดขึ้นในโอกาสที่มีงานมงคล หรือเทศกาลต่างๆ เช่น ตรุษสงกรานต์ และวันขึ้นปีใหม่ เป็นต้น ปัจจุบันมีสนามชนควายหลายแห่งรอบเกาะสมุย เช่น สนามชนควายบ้านแม่น้ำ ละไม เฉวง และที่หน้าทอน กำหนดการวันชนควาย ติดต่อสอบถามได้ที่บังกะโลทุกแห่งบนเกาะสมุย
      -ศูนย์ลิงสมุย ตั้งอยู่บริเวณทางเข้าหมู่บ้านเขาพระ หมู่ที่ 1 ตำบลบ่อผุด มีการแสดง วัฒนธรรมพื้นบ้านไทยและการแสดงการฝึกลิงเปิดแสดงทุกวันๆ ละ 3 รอบ คือ 10.30 น. 14.00 น. และ 16.00 น. อัตราค่าเข้าชม ชาวไทย 80 บาท ชาวต่างประเทศ 150 บาท รายละเอียดติดต่อ โทร. (077) 245140
      -แหล่งดูปะการัง อยู่บริเวณชายฝั่งของเกาะสมุย รวมทั้งที่อยู่ติดกับเกาะอื่นๆ เช่น เกาะเต้าปน เกาะส้ม เกาะมัดหลัง เกาะราเทียน และเกาะราหิน การเช่าเรือ และอุปกรณ์ดำน้ำติดต่อที่บังกะโลและบริษัทนำเที่ยวบนเกาะสมุย
       -เกาะแตน ตั้งอยู่ที่ หมู่ที่ 2 ตำบลตลิ่งงาม ทางบริเวณตอนใต้ของเกาะสมุย เป็นเกาะที่งดงามด้วยธรรมชาติอันเงียบสงบ รอบๆ เกาะ และบริเวณเกาะใกล้เคียง เช่น เกาะมัตสุม มีแนวปะการังน้ำตื้นที่สวยงาม การเดินทางต้องเช่าเรือหางยาว จากบริเวณอ่าวท้องกรูด ใช้เวลาเดินทางประมาณ 30 นาที บนเกาะมีที่พักบริการ

การเดินทางไปเกาะสมุย
          รถโดยสาร มีบริการรถโดยสารปรับอากาศ และรถโดยสารธรรมดาจากกรุงเทพฯ เดินทางโดยตรงถึงเกาะสมุย โดยคิดราคารวมทั้งค่ารถและค่าเรือเฟอร์รี่ ใช้เวลาเดินทางประมาณ 13 ชั่วโมง รายละเอียดติดต่อ บริษัท ขนส่งจำกัด สถานีขนส่งสายใต้ ถนนบรมราชชนนี โทร. 435-1200, 434-7192 และบริษัทโสภณทัวร์ โทร. 435-5023
          เครื่องบิน บริษัท บางกอกแอร์เวย์ เปิดบริการเที่ยวบินไป-กลับ กรุงเทพฯ-เกาะสมุย ทุกวัน ใช้เวลาเดินทางประมาณ 1 ชั่วโมง 20 นาที นอกจากนี้ยังมีเที่ยวบิน กรุงเทพฯ-หัวหิน-สมุย, ภูเก็ต-เกาะสมุย และอู่ตะเภา-เกาะสมุย บริการอีกด้วย สำรองที่นั่งและสอบถามรายละเอียดเพิ่มเติมได้ที่ โทร. 229-3456-65, 229-3434 (กรุงเทพฯ) หรือที่เกาะสมุย โทร. (077) 420133, 425012, 425010
          เรือโดยสาร
1. เรือด่วน ของบริษัทส่งเสริมแทรเวิลเซ็นเตอร์ ออกจากท่าเรือท่าทอง ถ.ปากน้ำตาปี (ห่างจากตัวเมืองประมาณ 5 กิโลเมตร) ไปยังท่าเรือหน้าทอน เกาะสมุยวันละ 2 เที่ยว เวลา 08.00 น. และ 14.30 น. ใช้เวลาเดินทาง 2 ชั่วโมง 30 นาที อัตราค่าโดยสาร 115 บาท รายละเอียดเพิ่มเติมติดต่อ โทร. (077) 285124-6 สำนักงานเกาะสมุย โทร. (077) 421228, 421316-9
2. เรือเฟอร์รี่ ของบริษัทสมุยเฟอร์รี่ ออกจากท่าเรือดอนสัก (ห่างจากตัวเมืองประมาณ 6 กิโลเมตร) ไปยังท่าเรือเฟอร์รี่ อ่าวท้องยาง เกาะสมุย ทุกวัน วันละ 8 เที่ยว ใช้เวลาเดินทาง 1 ชั่วโมง 30 นาที อัตราค่าโดยสารคนละ 40 บาท รายละเอียดเพิ่มเติมติดต่อ โทร. (077) 371151, 371205 สำนักงานเกาะสมุย โทร. (077) 423026
3. เรือนอน ติดต่อได้ที่ท่าเทียบเรือบ้านดอน เรือออกเวลา 23.00 น. ถึงเกาะสมุย เวลา 05.00 น. อัตราค่าโดยสาร 50 และ 80 บาท

การเดินทางบนเกาะสมุย  มีรถสองแถววิ่งบริการรอบเกาะผ่านสถานที่ต่างๆ เช่น ท่าเรือหน้าทอน ท่าเรือเฟอร์รี่ ตลอดจนหาดต่างๆ อัตราค่าโดยสาร 15-35 บาท

          อุทยานแห่งชาติหมู่เกาะอ่างทอง เป็นอุทยานแห่งชาติทางทะเลแห่งที่สอง ประกาศเป็นอุทยานแห่งชาติ เมื่อวันที่ 12 พฤศจิกายน พ.ศ. 2523 อยู่ห่างจากเกาะสมุย ไปทางทิศตะวันตกประมาณ 20 กิโลเมตร มีเนื้อที่ประมาณ 102 ตารางกิโลเมตร หรือ 63,750 ไร่ เป็นพื้นดินเพียง 50 ตารางกิโลเมตร นอกนั้นเป็นพื้นน้ำ ประกอบด้วยเกาะต่างๆ 42 เกาะ เกาะที่สำคัญได้แก่ เกาะวัวตาหลับ เกาะพะลวย เกาะวัวจิ๋ว เกาะแม่เกาะ เกาะสามเส้า เกาะไผ่ลวก เกาะคา เกาะหินดับ เกาะวัวกันตัง ฯลฯ หมู่เกาะนี้เดิมเป็นเขตหวงห้ามของทหารเรือ แต่ก็ได้มีราษฎรอพยพไปตั้งบ้านเรือน โดยประกอบอาชีพทำสวนมะพร้าว จับปลา และเก็บรังนก (บนเกาะมีสัมปทานรังนกนางแอ่น) โดยขึ้นอยู่กับท้องที่หมู่ที่ 6 ตำบลอ่างทอง อำเภอเกาะสมุย

สถานที่น่าสนใจในเขตอุทยานฯ
          - เกาะวัวตาหลับ เป็นที่ตั้งของที่ทำการอุทยานแห่งชาติ ด้านหน้าที่ทำการเป็นหาดทรายขาวสะอาด เมื่อขึ้นไปสู่จุดชมวิวบนยอดเขา ระยะทาง 400 เมตร จะมองเห็นหมู่เกาะอ่างทองทั้งหมดทอดตัวเรียงรายเป็นแนวยาวไปบนพื้นน้ำด้วยรูปร่างลักษณะต่างๆ แปลกตา นอกจากนี้ยังมีถ้ำบัวโบกซึ่งอยู่ใกล้ที่ทำการฯ มีหินงอกหินย้อยรูปร่างสวยงามดูคล้ายบัวบาน
          - ทะเลใน หรือทะเลสาบกลางภูเขา เป็นปรากฏการณ์ทางธรณีวิทยาที่พบว่ามีอยู่บนหมู่เกาะเหล่านี้เท่านั้น แถบทะเลด้านอ่าวไทย ทะเลในเส้นผ่าศูนย์กลางใหญ่ที่สุดคือประมาณ 250 เมตร ตั้งอยู่บนเกาะแม่เกาะ นั่งเรือยนต์จ รวมทั้งทิวทัศน์ที่สวยงามของทะเลเปิดได้อย่างชัดเจน ทะเลในแห่งนี้มีเนื้อที่ 30 ไร่ โอบรอบด้วยโขดเขาและแมกไม้ปกคลุม น้ำนิ่งสงบใสราวสีมรกต
          - เกาะสามเส้า ตั้งอยู่ตรงกันข้ามกับเกาะแม่เกาะ เป็นแหล่งปะการัง มีสะพานหินธรรมชาติยื่นโค้งออกไปในทะเล นอกจากนี้จากเกาะสามเส้าจะมองเห็นปฏิมากรรมธรรมชาติคล้ายปราสาทหินตั้งตระหง่านอยู่บนยอดเขาของเกาะแม่เกาะ 
          - เกาะท้ายเพลาและเกาะวัวกันตัง อยู่เลยจากเกาะแม่เกาะไปทางเหนือ เป็นจุดที่มีแนวปะการังและหาดทรายขาวสะอาด

การเดินทางและที่พัก
               การเดินทางไป อุทยานแห่งชาติหมู่เกาะอ่างทอง เส้นทางที่สะดวกที่สุด คือการเริ่มต้น จากเกาะสมุย ทุกวัน จะมีบริการนำเที่ยว หมู่เกาะอ่างทอง แบบไปเช้าเย็นกลับ โดยมีเรือ ออกจากท่าเรือ หน้าทอน และท่าเรือบ่อผุด เวลา 08.30 น. รายละเอียดเพิ่มเติม ติดต่อ บริษัท แอร์ซี จำกัด โทร. (077) 422262-3 หรือ บริษัทไฮเวย์ แทรเวิล จำกัด โทร. (077) 421290, 421285 อุทยานแห่งชาติ หมู่เกาะอ่างทอง มีบริการบ้านพัก รายละเอียดติดต่อ โทร. (077) 286025, 286931 หรือ กองอุทยานแห่งชาติ กรมป่าไม้ กรุงเทพฯ โทร. 579-7223, 579-5734

สถานที่น่าสนใจ ในเขตอำเภอเกาะพะงัน

เกาะพะงัน อยู่ห่างจาก เกาะสมุย ไปทางทิศเหนือ ประมาณ 20 กิโลเมตร และอยู่ห่าง ตัวจังหวัดประมาณ 100 กิโลเมตร เกาะพะงัน มีเนื้อที่ ประมาณ 170 ตารางกิโลเมตร ลักษณะภูมิประเทศ ของเกาะพะงัน มีภูเขา อยู่ตรงกลางเกาะ ทอดตัว จากทิศเหนือ จดทิศใต้ มีที่ราบ บริเวณ ทางทิศตะวันตก ของเกาะ ส่วนทางทิศตะวันออก เป็นเทือกเขา จดทะเล บางแห่ง ก็มีอ่าวเล็กอ่าวน้อย เรือเข้าจอดได้ เป็นบางฤดู ช่วงมรสุม ตั้งแต่เดือนตุลาคม ถึงเดือนมกราคม จะมีลมตะวันออก พัดผ่าน ซึ่งไม่เหมาะ แก่การเดินทางท่องเที่ยว ในช่วงดังกล่าว

สถานที่ท่องเที่ยวบนเกาะพะงัน
        - ท้องศาลา เป็นชุมชนที่ใหญ่ที่สุด ของอำเภอเกาะพะงัน เป็นศูนย์กลาง ของการติดต่อค้าขาย ของธุรกิจต่างๆ มีอ่าวจอดเรือ ที่สวยงาม สถานที่แห่งนี้ เป็นตัวอำเภอ แต่ที่ว่าการอำเภอ และสถานีตำรวจ อยู่ห่างจากตลาด ประมาณ 1 กิโลเมตรเศษ ในตลาด มีห้องแถวเรียงราย อยู่ทั้งสองข้างถนน มีธนาคาร บริษัทนำเที่ยว โรงแรม ร้านอาหาร และเป็นจุดเริ่มต้น ในการไปเที่ยว ยังที่ต่างๆ ของอำเภอ
        - พระพุทธบาทจำลอง พระพุทธบาทบนภูเขาถ้ำซึ่งชาวบ้านเรียกว่า วัดเขาถ้ำ อันเป็นสำนักสงฆ์แห่งหนึ่ง ตั้งอยู่บนยอดเขาข้าวแห้ง อยู่ที่หมู่ที่ 1 ตำบลบ้านใต้ สำนักสงฆ์แห่งนี้เรียกเป็นทางการว่า “สวนสุวรรณโชติการาม” เป็นสถานที่ร่มรื่นสวยงามมาก อากาศเย็นสบาย มีกุฏิพระ ศาลา มีมณฑป พระพุทธบาทจำลอง รูปปั้นแม่พระธรณี กำลังหลั่งน้ำ อุทกธาร และพระปางป่าเลย์ไลยก์ เมื่อขึ้นไปเที่ยว ณ สำนักสงฆ์แห่งนิ และขึ้นไปบนเนินหินสูงที่สร้างมณฑป จะสามารถมองเห็นทิวทัศน์ของเกาะได้ ทางไหล่เขาด้านหลังมีคูหา หรือถ้ำ ซึ่งเป็นเพิงหิน เนื่องจาก มีหินก้อนใหญ่ ตั้งอยู่บนหินสองด้าน ทำให้ตรงกลางได้ก้อนหินใหญ่เป็นคูหา ปัจจุบันได้มีการสร้างเพิ่มเติมสำหรับวิปัสสนากรรมฐาน เนื่องจากมีเพิงหิน หรือถ้ำ เหตุนี้เองจึงได้ชื่อว่า “วัดเขาถ้ำ” นับว่าเป็นสถานที่ที่เหมาะอย่างยิ่งสำหรับผู้ที่รักความสงบ การเดินทาง ไปยังวัดเขาถ้ำ สามารถเดินทางไปโดยการเช่าเหมารถยนต์และรถจักรยานยนต์จากท้องศาลา ซึ่งมีระยะทางจากท้องศาลาไปถึงปากทางขึ้นวัดเขาถ้ำ ระยะทาง 3 กม. และจากปากทางขึ้นไปบนวัดเขาถ้ำอีก 1 กม.
        - พระเจดีย์ภูเขาน้อย ตั้งอยู่บนยอดเขาเช่นกัน นับว่าเป็นปูชนียสถานแห่งหนึ่งของเกาะพะงัน ซึ่งประดิษฐานหลวงพ่อเพชร มีพระเก่าและเจดีย์เก่าๆ อยู่เป็นจำนวนมาก เป็นสถานที่ศักดิ์สิทธิ์แห่งหนึ่งของเกาะพะงัน ซึ่งเดือน 9 ของทุกปี ชาวเกาะพะงันจะไปทำบุญที่วัด การเดินทาง พระเจดีย์ภูเขาน้อยอยู่ห่างจากตัวอำเภอเกาะพะงัน 2 กม. ซึ่งสามารถเดินทางโดยรถสองแถวและมอเตอร์ไซด์รับจ้างจากท้องศาลา
        - พระพุทธบาทจำลองบนภูเขาวัดมธุรวราราม (วัดมะเดื่อหวาน) อยู่ที่หมู่ที่ 3 ตำบลเกาะพะงัน บนยอดเขานี้มีมณฑปพระพุทธบาทจำลอง จากเชิงเขาจะมีบันไดขึ้นไปนมัสการพระพุทธบาทนับว่าสะดวกสบายมาก สำหรับพระพุทธบาทแห่งนี้ จะมีงานประเพณีนมัสการเป็นประจำทุกปี การเดินทาง สามารถเดินทางโดยรถสองแถว และมอเตอร์ไซด์รับจ้างจากท้องศาลา ซึ่งมีระยะทางจากท้องศาลาไปพระพุทธบาทจำลอง ระยะทาง 3 กม. ราคาประมาณ 10-15 บาท
         เกาะแตใน เป็นเกาะเล็กๆ ตั้งอยู่หน้าอ่าวท้องศาลา ห่างจากฝั่งท้องศาลาประมาณ 400 เมตร สามารถพายเรือเล็กไปเที่ยวได้ตลอดเวลา บนเกาะจะมีแหลมทรายขาวสะอาดยื่นออกมา กลางทะเล นอกจากนี้ ยังสามารถพายเรือเที่ยวรอบๆ เกาะได้ หากมองลงไปในน้ำจะเห็นความสวยงามใต้ท้องทะเล ซึ่งเต็มไปด้วยฝูงปลาน้อยใหญ่ โขดหินที่ตั้งระเกะระกะ ปะการัง และอื่นๆ มีสีสันแปลกๆ สวยงามมาก ประกอบกับบริเวณรอบเกาะมีถ้ำสวยงามหลายแห่ง ปากถ้ำบางแห่งเป็นที่เหมาะสำหรับนั่งพักผ่อน นับว่าที่แห่งนี้เป็นที่น่าเที่ยวแห่งหนึ่งของเกาะพะงัน การเดินทาง สามารถนั่งเรือจากท้องศาลาประมาณ 10 นาที ก็ถึงเกาะแตใน ค่าเรือประมาณ 10-15 บาท ระยะทางจากท้องศาลาถึงเกาะแตใน 1 กม. เท่านั้น
         - วนอุทยานน้ำตกแพง ที่แห่งนี้ได้ประกาศเป็นวนอุทยาน เมื่อปี พ.ศ. 2520 มีสิ่งสำคัญเช่น น้ำตกแพง เป็นน้ำตกที่สวยงามแห่งหนึ่ง ตั้งอยู่หมู่ที่ 3 ตำบลเกาะพะงัน สถานที่ร่มรื่นด้วยเงาไม้น้อยใหญ่ที่มีอยู่สองฟากลำธาร เมื่อเดินเลาะไปตามลำธารขึ้นไปเหนือน้ำ ก็จะพบผาน้ำตกที่สูง 2-3 แห่ง มีน้ำตกไหลลงมากระทบโขดหินเบื้องล่างน้ำตกแตกกระจายเป็นฝอยสีขาวคล้ายสำลี เป็นภาพที่มองดูสวยงามยิ่งนัก เมื่อก่อนนี้ในฤดูฝนน้ำตกแห่งนี้จะมีเสียงดังไปเกือบทั่วเกาะเลยทีเดียว การเดินทาง สามารถเดินทางไปได้ทั้งรถยนต์และรถจักรยานยนต์ ระยะทางจากท้องศาลาไปประมาณ 5 กม. โดยการเช่าเหมารถ
        - ต้นยางใหญ่ เป็นต้นไม้ใหญ่เป็นอันดับสองของประเทศ เส้นรอบวงประมาณ 14 เมตร ตั้งอยู่ที่ตำบลบ้านใต้ อำเภอเกาะพะงัน ห่างจากที่ว่าการอำเภอ 5 กิโลเมตร การเดินทาง สามารถติดต่อรถได้ที่ท้องศาลา ซึ่งจะมีรถสองแถววิ่งอยู่ระหว่างท้องศาลา-บ้านค่าย ค่าโดยสารประมาณคนละ 20-30 บาท
        - หาดริ้น ตั้งอยู่หมู่ที่ 4 ตำบลบ้านใต้ อำเภอเกาะพะงัน ระยะทางห่างจากที่ว่าการอำเภอประมาณ 12 กิโลเมตร เป็นชายหาดที่สวยที่สุดและมีชื่อเสียงของเกาะพะงัน ความยาวของหาดยาวประมาณ 2 กิโลเมตร สามารถเดินทางไปหาดริ้นโดยเรือหางยาว จากท้องศาลาและจากบ้านค่าย ค่าเรือประมาณคนละ 30 บาท และ 20 บาทตามลำดับ ส่วนทางรถยนต์จากท้องศาลาค่าโดยสารประมาณ 50 บาท
        - น้ำตกธารเสด็จ น้ำตกแห่งนี้เป็นน้ำตกที่มีชื่อเสียง และเป็นที่รู้จักแพร่หลายในหมู่นักท่องเที่ยวมาช้านานแล้ว อยู่ที่ตำบลบ้านใต้ สามารถไปได้ทั้งทางเรือและทางรถ แต่ถ้าไปทางเรือเมื่อเริ่มเข้าอ่าวธารเสด็จจะพบความงามของภูเขาโขดหินที่มีรูปร่างแปลกๆ และหาดทรายสีขาวดุจสีเงินยวง เมื่อขึ้นจากเรือแล้วเดินขึ้นไปไม่ไกลนักก็จะพบกับลำธารมีกระแสน้ำไหลผ่านปะทะแก่งหินที่มีอยู่มากมาย ทำให้เกิดเสียงดังตามความเร็วของกระแสน้ำ เมื่อเดินขึ้นไปตามต้นน้ำจะพบหินก้อนหนึ่งใต้ต้นไม้ ที่หินก้อนนี้มีจารึกพระปรมาภิไธยย่อ จปร. ปปร. ภปร. ซึ่งได้จารึกเอาไว้เมื่อครั้งพระองค์ได้เสด็จมาที่นี่ น้ำตกธารเสด็จไม่เหมือนน้ำตกแห่งอื่นๆ ด้วยเหตุว่าน้ำตกนี้เป็นธารน้ำไหลจากภูเขาแล้วตกมาเป็นช่วงๆ ตามสภาพของแก่งหินแต่ละตอนจึงเหมาะสำหรับนักท่องเที่ยวที่จะไปพักผ่อนหย่อนใจยามว่างได้เป็นอย่างดี การเดินทาง สามารถเดินทางไปได้ทั้งทางเรือและทางรถ ในช่วงเดือนตุลาคม-มกราคม ไม่สามารถนั่งเรือไปน้ำตกได้ และถ้าเป็นทางรถจะต้องเป็นรถขนาดใหญ่จึงจะสามารถเดินทางไปได้ แต่ถ้าเป็นหน้าฝนการเดินทางจะลำบากมาก เพราะทางที่ผ่านจะเป็นทางลาดชันตลอดและเป็นภูเขาสูง การเดินทางจึงต้องระมัดระวังเป็นพิเศษ
        - อ่าวท้องนายปาน ตั้งอยู่หมู่ที่ 5 ตำบลบ้านใต้ อำเภอเกาะพะงัน ระยะทางห่างจากตัวอำเภอประมาณ 23 กิโลเมตร เป็นชายหาดที่สวยอันดับสองรองจากหาดริ้น สามารถเดินทางไปอ่าวท้องนายปานได้ทั้งทางเรือและทางรถยนต์ แต่ถ้าเป็นฤดูฝนจะเดินทางได้เฉพาะทางเรือเท่านั้น ค่าเช่ารถและเรือจะต้องติดต่อและตกลงราคากันเองที่ท้องศาลา
        - บ้านโฉลกหลำ เป็นอ่าวอยู่ทางทิศเหนือของเกาะพะงัน เป็นอ่าวลึกกำบังคลื่นลมในบางฤดูได้เป็นอย่างดี แต่บางฤดูคลื่นลมจัดมากเรือเข้าจอดเทียบท่าไม่ได้ นับได้ว่าบ้านโฉลกหลำเป็นที่เจริญแห่งหนึ่งของเกาะพะงัน เวลาคลื่นลมสงบจะมีเรือประมงเข้ามาจอดเป็นจำนวนมาก ประมาณ 80-100 ลำ ระยะนี้หมู่บ้านแห่งนี้จะมีความคึกคัก มีประชาชนหนาแน่นทั้งกลางวันและกลางคืน บรรดาพ่อค้าแม่ค้าก็จะตั้งร้านจำหน่ายสินค้าต่างๆ เช่นเดียวกับในตลาดใหญ่ สินค้าที่มีชื่อที่นักท่องเที่ยวสามารถซื้อกลับไปฝากคนที่อยู่ทางบ้านได้ก็คือปลาหมึกตากแห้ง การเดินทาง จากท้องศาลา จะมีรถสองแถวไว้บริการ ค่าโดยสารประมาณคนละ 20 บาท มีรถบริการตลอดทั้งวัน ระยะทางประมาณ 15 กม.
        - ศาลเจ้าแม่กวนอิม ตั้งอยู่หมู่ที่ 7 บ้านโฉลกหลำ ระยะทางจากท้องศาลาประมาณ 9 กม. สร้างเสร็จเมื่อเดือนมีนาคม 2536 เป็นที่สักการะของคนที่เดินทางผ่านไปผ่านมา เมื่อขึ้นไปถึงหน้าศาลจะสามารถมองเห็นทิวทัศน์ของเกาะพะงัน ซึ่งเป็นทิวทัศน์ที่สวยงามมากจุดหนึ่ง การเดินทาง สามารถติดต่อรถสองแถวสายท้องศาลา-บ้านโฉลกหลำ ซึ่งเป็นรถประจำทาง ราคาค่าโดยสาร คนละประมาณ 30 บาท
         - หาดแม่หาด ตั้งอยู่หมู่ที่ 7 บ้านโฉลกหลำ อำเภอเกาะพะงัน ห่างจากที่ว่าการอำเภอ 15 กิโลเมตร เป็นชายหาดที่สวยงามอีกหาดหนึ่งของเกาะพะงัน นักท่องเที่ยวที่จะเดินทางไปยังชายหาดดังกล่าว สามารถติดต่อเช่าเรือได้ที่ท้องศาลา ราคาประมาณ 50-100 บาท
        - อ่าวศรีธนู ตั้งอยู่หมู่ที่ 8 ตำบลเกาะพะงัน ห่างจากที่ว่าการอำเภอประมาณ 10 กิโลเมตร เป็นชายหาดที่สวยเป็นอันดับสามของเกาะพะงัน แต่ถ้าเป็นหน้ามรสุมคลื่นลมจะแรงมาก และไม่สามารถลงเล่นน้ำได้ การเดินทางสามารถติดต่อเช่ารถได้ที่ท้องศาลา ราคาเช่าเหมาประมาณ 200-300 บาท

การเดินทางไปเกาะพะงัน
          สุราษฎร์ธานี-เกาะพะงัน
1. เรือเฟอร์รี่ ของบริษัท เฟอร์รี่ไลน์และส่งเสริม ทราเวลเซ็นเตอร์ ออกจากท่าเรือท่าทอง ถ.ปากน้ำตาปี (ห่างจากตัวเมืองสุราษฎร์ธานีประมาณ 5 กิโลเมตร) เวลา 08.30 น. ใช้เวลาเดินทางประมาณ 4 ชั่วโมงครึ่ง อัตราค่าโดยสาร 105 บาท
2. เรือด่วน ของบริษัท เฟอร์รี่ไลน์และส่งเสริมทราเวลเซ็นเตอร์ ออกจากท่าเรือท่าทอง วันละ 2 เที่ยว เวลา 08.00 น. และ 14.30 น. ใช้เวลาประมาณ 3 ชั่วโมงครึ่ง อัตราค่าโดยสาร 145 บาท
3. เรือนอน ติดต่อได้ที่ท่าเทียบเรือบ้านดอน เรือออกเวลา 23.00 น. ใช้เวลาประมาณ 6 ชั่วโมง อัตราค่าโดยสาร 60 และ 90 บาท
          เกาะสมุย-เกาะพะงัน เรือด่วนของบริษัทเฟอร์รี่ไลน์และส่งเสริมทราเวลเซ็นเตอร์ ออกจากท่าเรือหน้าทอน วันละ 2 เที่ยว เวลา 10.30 น. และ 17.00 น. ใช้เวลาประมาณ 45 นาที อัตราค่าโดยสาร 65 บาท รายละเอียดเพิ่มเติมติดต่อบริษัทเฟอร์รี่ไลน์และส่งเสริมทราเวิลเซ็นเตอร์ โทร. (077) 285124-6 สำนักงานเกาะสมุย โทร. (077) 421228, 421316-9 และสำนักงานเกาะพะงัน โทร. (077) 377046

          ประเพณีชักพระ-ทอดผ้าป่า และแข่งเรือยาว จัดขึ้นในวันออกพรรษา (แรม 1 ค่ำ เดือน 11) แต่ละวัดจะทำบุษบกหรือพนมพระ ตกแต่งอย่างสวยงาม ตรงกลางบุษบกเป็นที่ประดิษฐานพระพุทธรูปปางอุ้มบาตร ตามคติทางพุทธศาสนาแล้วให้ประชาชนลากไป เมื่อเสร็จพิธีลากพระ (ทั้งบนบกและในน้ำ) จะนำพรไปทำความสะอาดแล้วมีพิธีสงฆ์สมโภชพระลากในตอนค่ำ โดยจะมีพระสงฆ์มาเทศน์เกี่ยวกับการเสด็จของ พระพุทธเจ้า จากดาวดึงส์ลงสู่โลกมนุษย์ ส่วนการทอดผ้าป่าของจังหวัดสุราษฎร์ธานี จะแตกต่างไปจากที่อื่นๆ คือ เป็นการทอดผ้าป่าหน้าบ้าน โดยจะเริ่มงานตั้งแต่ 1 นาฬิกาของวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 11 สำหรับพุ่มผ้าป่า จะตกแต่งอิงเรื่องราวพุทธประวัติ และจะทำพิธีถวายพุ่มผ้าป่าในตอนเช้าของแรม 1 ค่ำ เดือน 11
          งานวันเงาะโรงเรียน จัดขึ้นประมาณต้นเดือนสิงหาคมของทุกปี เพื่อนำผลิตผลเงาะโรงเรียน และผลิตผลทางการเกษตรอื่นๆ มาแสดงและจำหน่ายแก่ผู้สนใจ

          ไข่เค็มไชยา เป็นไข่เค็มที่มีชื่อเสียงกล่าวขวัญกันทั่วไป การทำไข่เค็มไชยา ใช้ไข่เป็ดจากอำเภอไชยา ซึ่งมีไข่แดงมากและไม่คาวเหมือนไข่เป็ดทั่วไป จากนั้นเอาดินจากจอมปลวกมาตำให้ละเอียด ร่อนเอาเฉพาะที่ละเอียด แยกเอากรวด ทราย ออกให้หมด คลุมด้วยน้ำและเกลือให้ดินค่อนข้างเหนียว แล้วเอาดินนี้หุ้มไข่เป็ด หลังจากนั้นนำไปคลุมกับขี้เถ้าแกลบ เป็นอันเสร็จกระบวนการทำไข่เค็มไชยา แล้วจึงนำมาบรรจุหีบห่อเพื่อจำหน่าย มีฉลากบอกระยะเวลาไว้ว่าเมื่อใดเหมาะสำหรับทอดไข่ดาว เมื่อใดเหมาะสำหรับต้ม
          ผ้าไหมพุมเรียง การทอผ้าไหมพุมเรียงเป็นงานหัตถกรรมที่ทำกันในหมู่บ้านไทยมุสลิม ซึ่งเข้าใจว่าแต่เดิมคงเป็นพวกแขกที่อพยพ หรือถูกกวาดต้อนมาจากไทรบุรี พร้อมๆ กับช่างทอผ้าที่เมืองนครศรีธรรมราช บ้างก็สันนิษฐานว่า ไทยอิสลามที่พุมเรียงอาจจะเป็นชาวปัตตานี เพราะอารยธรรมสูงกว่าที่อื่น แล้วมาอาศัยอยู่ที่ตำบลพุมเรียง การทอผ้าพุมเรียง ชาวบ้านไม่ได้เลี้ยงไหมเอง ไหมที่ใช้ทอเป็นไหมจากญี่ปุ่น และสั่งซื้อจากกรุงเทพฯ โดยนิยมทอผ้าด้วยกี่กระตุก ลวดลายต่างๆ ที่ประดิษฐ์ขึ้นเป็นของชาวบ้านพุมเรียง โดยเฉพาะในปัจจุบัน มี 5 ลาย ได้แก่ ลายราชวัตร ลายดอกพิกุล ลาบดอกโคม ลายนพเก้า และลายยกเบ็ด   
          ขนมจั้ง ขนมจั้งนิยมทำกันมากในอำเภอไชยา เครื่องปรุงขนมชนิดนี้ ประกอบด้วยข้าวเหนียว น้ำ และน้ำด่าง โดยนำข้าวสารเหนียวแช่น้ำด่างประมาณ 3-5 ชั่วโมง ต่อจากนั้นนำข้าวสารเหนียวมาห่อด้วยใบไผ่แนะ ห่อเสร็จเรียบร้อยแล้วนำจั้งไปต้มจนกว่าจะสุก ก็จะได้จั้งตามที่ต้องการ ส่วนใหญ่นิยมรับประทานกับน้ำเชื่อม หรือน้ำกะทิก็ได้  
          หมวกพุมเรียง หมวกพุมเรียงเป็นงานหัตถกรรม ที่ชาวพุมเรียงทำสืบต่อกันมาเป็นเวลานาน ไม่ปรากฏหลักฐานที่แน่ชัดว่าเริ่มทำกันมาตั้งแต่สมัยใด รู้แต่ว่าทำกันมากในกลุ่มของชาวพุทธ ซึ่งอยู่กันคนละฝั่งกับชาวไทยมุสลิมในตำบลพุมเรียง อำเภอไชยา การทำหมวกพุมเรียงทำจาก วัสดุหลายอย่างด้วยกันคือ ปอแก้ว ใบลาน หรือใบตาล ลักษณะของหมวกพุมเรียงที่แปลกไปจากหมวกสานของที่อื่นคือ การสานจะเป็น ลักษณะเส้นยาวก่อนแล้วจึงนำมาเย็บเป็นรูปทรงหมวกภายหลัง ซึ่งหมวกลักษณะนี้ชาวบ้านเรียกกันว่า หมวกรานี
          หอยขาวพุมเรียง เป็นอาหารทะเลที่มีชื่อเสียงของอำเภอไชยา และสามารถหาบริโภคได้เฉพาะ ที่พุมเรียงเท่านั้น
          หอยนางรม หอยนางรมสุราษฎร์ธานีเป็นที่รู้จักกันอย่างแพร่หลายในหมู่นักบริโภค ว่าเป็นอาหารทะเล ที่รสชาติขึ้นชื่อ คุณสมบัติที่สร้างคุณค่าหอยนางรมคือ เนื้อในขาวสะอาด รสออกหวาน ไม่มีกลิ่นคาว มีคุณค่าทางอาหารสูง หอยนางรมเริ่มเพาะเลี้ยงประมาณปี 2504 ทดลองเลี้ยงที่แหลมซุย อำเภอไชยา ต่อมาได้เพาะเลี้ยงที่บริเวณปากคลอง ท่าทอง และปากคลองกะแดะ อำเภอกาญจนดิษฐ์ หอยนางรมมี 2 ชนิดคือ ชนิดพันธุ์เล็ก เรียกว่าหอยเจาะ ชนิดพันธุ์ใหญ่ เรียกว่าหอยตะโกรม ลักษณะเป็นหอยมี 2 ฝา พบทั่วไปบริเวณน้ำตื้นชายฝั่ง หอยนางรมจะออกวางไข่ตลอดปี แต่จะพบมากในระหว่างเดือนกุมภาพันธ์ ถึงเดือนเมษายน หอยนางรมจะวางไข่ครั้งหนึ่งประมาณ 1-9 ล้านฟอง
           เงาะพันธุ์โรงเรียน เป็นผลไม้ที่มีชื่อเสียงมากที่สุดของจังหวัดสุราษฎร์ธานี และของประเทศ เป็นเงาะที่มีรสชาติหวานและกรอบ ปลูกกันมากในจังหวัดสุราษฎร์ธานี ผลมีลักษณะโต เปลือกบาง แม้สุกจัดปลายเส้นขนยังมีสีเขียว ลักษณะต้นเป็นพุ่มไม่สูง
          ขนมจีน เป็นอาหารที่ขึ้นชื่อของสุราษฎร์ธานีอีกชนิดหนึ่ง ซึ่งหารับประทานได้ง่ายบริเวณตลาดวัดไทร ในตอนกลางคืน
          ขนมจิ้นแด้ เป็นขนมที่มีรสชาติอร่อย หาซื้อได้ง่าย บริเวณตลาดวัดไทรในช่วงตอนกลางคืน
          สะตอ เป็นพืชเศรษฐกิจของจังหวัดสุราษฎร์ธานี โดยเฉพาะที่อำเภอคีรีรัฐนิคม ซึ่งจะมีชุกในเดือนกรกฎาคม-สิงหาคม

           สำนักงานจังหวัดสุราษฎร์ธานี โทร. (077) 272926
           การท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย สำนักงานภาคใต้ เขต 5   5 ถนนตลาดใหม่ อำเภอเมือง จังหวัดสุราษฎร์ธานี 84000
โทร. (077) 281828, 288818-9 โทรสาร (077) 282828   (พื้นที่ความรับผิดชอบ : สุราษฎร์ธานี ชุมพร ระนอง)