Amadeus (1984)
Genre : Biography, Drama, Music
Director : Milos Forman
Original Stage Play : Peter Shaffer
Original Screenplay : Peter Shaffer
ผมดูฉบับ Director's Cut ความยาว 180 นาทีนะครับ ส่วนที่เพิ่มมา 20 นาทีตามนี้เลยครับ http://movie-censorship.com/report.php?ID=2234
ต้องเกริ่นกันก่อนนะครับว่า ช่วงชีวิตของ Mozart คือปี ค.ศ. 1756 - 1791 เทียบง่าย ๆ ก็สมัยรัชกาลที่ 1 ดังนั้นเรื่องบุคลิกตัวตนเหตุการณ์ในหนังจึงเป็นการตีความของคนเขียนบทและผู้กำกับมากกว่าจะอ้างอิงเรื่องราวจริง ๆ ก็คืออาศัยหลักฐานทางประวัติศาสตร์ผสมการตีความ อย่างตัวละครนำ Antonio Salieri ซึ่งเป็นคีตกวี (หมายถึง ผู้ประพันธ์ดนตรี มักจะใช้เรียกผู้ที่แต่งและเรียบเรียงดนตรีบางประเภท โดยเฉพาะดนตรีคลาสสิก) ก็ถูกตีความในหนังเรื่องนี้ค่อนข้างไปในทางลบพอสมควร เพราะถ้าว่ากันตามประวัติศาสตร์ Salieri กับ Mozart มีความสนิทสนมกันพอสมควร และ Salieri เองก็เป็นครูสอนดนตรีให้กับลูกของ Mozart ด้วย ในหนังก็แสดงให้เห็นถึงความสนิทกัน แต่เพิ่มการตีความแง่ความอิจฉาที่ Salieri มีต่อ Mozart เพิ่มเข้าไป
ก็ต้องบอกกันอีกครั้งว่านี่คือหนัง และหลายส่วนในหนังก็เป็นการตีความ บางอย่างก็ไม่ถูกต้องตามประวัติศาสตร์เช่นเรื่องคนรักของ Mozart กับจำนวนบุตร หรืออย่างบทประพันธ์เพลง Requiem บทสวดศพผลงานชิ้นสุดท้ายของ Mozart ในหนังก็อิงจากหลักฐานเก่าตามบทละครว่า Salieri เป็นคนจ้าง Mozart แต่ต่อมามีหลักฐานที่เป็นที่ยอมรับมากกว่าว่าขุนนาง Franz von Walsegg เป็นคนจ้างเพื่อใช้อาลัยในพิธีของภรรยา
พูดถึงตัวหนังกันบ้าง สิ่งแรกที่ผมขอชมเชยเป็นพิเศษคือวิธีการเล่าชีวประวัติของ Mozart โดยเลือกเล่าแบบ flashback ผ่านสายตา Antonio Salieri (รับบทโดย F. Murray Abraham) เทคนิคนี้ทำให้ช่วงการเล่าอดีตสามารถเพิ่มเติมการบรรยายความรู้สึกตัวละครโดยใช้เวลาปัจจุบันเป็นคนอธิบายความรู้สึกเวลานั้น เยี่ยมเลยครับ หนังมาถูกทางแล้วที่ใช้วิธีนี้เล่าเรื่อง ผลลัพธ์ที่ได้ยอดเยี่ยมมากครับ
พูดถึงเทคนิคที่ใช้ไปแล้ว ต่อมาคือการบรรจงตีความตัวละคร Antonio Salieri ซึ่งตามประวัติศาสตร์มีความสนิทสนมกับ Mozart ให้ออกมาเป็นเชิงอิจฉาริษยา โกรธพระเจ้าที่ประทานพรสวรรค์ล้ำค่าให้ Mozart (ชื่อหนัง Amadeus มาจากชื่อกลางของ Mozart แปลว่า for the love of God ผมจึงต้องขอชมการเลือกชื่อหนัง และใช้ชื่อกลางของ Mozart เป็นอีกตัวนำเรื่องผ่านความอิจฉาของ Salieri) ลับหลังคอยใช้อำนาจเล่นงานสกัดไม่ให้ Mozart รุ่งเรืองในอาชีพ แต่ทว่าลึก ๆ ในใจแล้ว Salieri ก็ยอมรับว่า Mozart คือสุดยอดคีตกวี ตัวละครนี้ส่วนหนึ่งอิงเหตุการณ์จริงและเพิ่มการตีความเบื้องหลังเข้าไป ทำให้ Salieri เป็นตัวละครที่มีมิติน่าสนใจ
เช่นกันกับการตีความ Mozart ออกมาในเชิงตัวละครที่มีพรสวรรค์แต่กำเนิด หลงตัวเอง ทิฐิสูง ตลกแบบและดูเพี้ยน ๆ ในสายตาคนรอบข้าง ใช้เงินสุรุ่ยสุร่าย มีมุมเจ้าชู้หน่อย ๆ ก็เป็นการตีความตัวละคร Mozart ได้น่าสนใจครับ
ประการถัดมาคือจังหวะการใส่ผลงานของ Mozart และการตีความถึงที่มาของอุปรากรบางเรื่องที่ถูกนำมาแสดงในหนัง ใครอยากรู้ว่าบทประพันธ์ของ Mozart ชิ้นไหนถูกนำมาบรรเลงในหนังบ้างขออัญเชิญไปที่ IMDb หนังเรื่อง Amadeus ตรง FAQ ได้เลยครับ
ต่อมาอันนี้ต้องโคตรชมเชยเลยครับ ประทับใจมากคือเครื่องแต่งกายทั้งหลาย สวยสุดยอด อิงตามประวัติศาสตร์ด้วยและทำออกมาพิถีพิถันเนี๊ยบมาก ชุดสตรีหลายชุดเอามาใส่ออกงานยุคนี้เก๋ ๆ ได้เลยด้วยครับ ฮ่า ๆ อีกอย่างที่ต้องชมควบคู่ไปด้วยเลยก็คืองานโปรดักชั่น สถานที่ถ่ายทำ โดยเฉพาะฉากบ้านของ Mozart ในวัง โรงอุปรากร รวมถึงเวทีการแสดงอุปรากรตั้งหลายฉาก ทุ่มทุนสร้างอลังการงดงามประทับใจมากครับ
ชมเทคนิคการเล่าเรื่องแล้ว การตีความตัวละครแล้ว จังหวะการใส่ดนตรีแล้ว เครื่องแต่งกายกับโปรดักชั่นแล้ว ต่อมาขอพูดถึงบทหนังบ้างครับ บทหนังใช้การเล่าเรื่องโดย Antonio Salieri ซึ่งเป็นตัวละครที่ทั้งริษยาและชื่นชม Mozart หนังก็โฟกัสช่วงชีวิต Mozart แค่ตอนอยู่ในเวียนนาครับ การนำเสนอในหนังก็เป็นความสามารถของ Mozart ที่ดูจะล้ำหน้าและเก่งเกินยุคจนคนฟังตามไม่ทัน เช่นเรื่องการใช้ตัวโน้ตมากเกินไป หรือการเลือกใช้ภาษาเยอรมันในอุปรากร หนังยังมีการตีความจุดที่ทำให้ Salieri อิจฉาและกลั่นแกล้ง Mozart ลับหลัง มีหลายช่วงในหนังนำเสนออุปรากรโดย Mozart เรียกว่าแฟนดนตรีแค่ฟังเพลงก็อิ่มแล้วครับ
สุดท้ายที่ต้องพูดถึงคือการแสดงที่น่าจดจำของทั้ง F. Murray Abraham (บท Antonio Salieri) และ Tom Hulce (บท Mozart) ซึ่งเป็นที่น่าเสียดายว่าสองคนนี้เข้าชิงออสการ์ในสาขานักแสดงนำชายเหมือนกัน แหม น่าจะให้นักแสดงนำชายร่วมกันซะเลย ผมเองชอบการแสดงของ Tom Hulce มากกว่านิด ๆ เพราะดูเก่งผสมเพี้ยน แต่ F. Murray Abraham ก็มอบการแสดงชื่นชมต่อหน้าและร้ายลับหลังได้อย่างยอดเยี่ยม คู่ควรออสการ์แหละครับ ใครได้ก็ไม่น่าเกลียด
Amadeus คว้ารางวัลออสการ์ไปถึง 8 รางวัลครับ ได้แก่ Best Picture, Best Director, Best Costume Design, Best Art Direction-Set Decoration, Best Actor in a Leading Role, Best Writing Screenplay, Best Sound และ Best Makeup คู่ควรทุกรางวัลครับ
สุดยอดหนังคลาสสิก 8 รางวัลออสการ์ครับ
Review หนังคลาสสิก Amadeus 1984 ชีวประวัติ Mozart คีตกวีชื่อก้องโลก ผ่านสายตา Salieri
